loading...
مهندس آزمایشگاه
محمدجواد بازدید : 1021 پنجشنبه 13 مهر 1396 نظرات (0)

 

سل <توبر کلوز يا تی بی>چيست؟

سل <توبرکلوز يا تی بی>يک بيماری عفونی باکتريايی است که می تواند بر هر نقطه از بدن اثر بگذارد. بيماری سل <توبرکلوز>عمدتا بر شش ها اثر می گذارد - و سل ريوی نام دارد.

آزمايش توبرکولين پوست (که بنام آزمايش مانتو Mantoux نيز شناخته می شود) يکی از آزمايشات استفاده شده برای تشخيص سل <تی بی>است. علت عمده استفاده از آزمايش توبرکولين پوست شناسايی افراد آلوده به باکتری سل <تی بی>، که دچار بيماری فعال آن نيستند، است. اين عفونت سل <تی بی>نهفته نام دارد. همه افراد مبتلا به عفونت سل <تی بی>نهفته دچار بيماری فعال سل <تی بی>نمی شوند.

تست PPD یا تست مانتو عبارتست از تزریق اینترادرمال 0.1 mL از محلول PPD که حاوی  5  واحد توبرکولین است.PPD حاوی پروتئین های مشتق از باسیل سل بوده و دارای  باکتری زنده نمی باشد. بنابر این تزریق آن در خانم های حامله و بیماران دارای نقص سیستم ایمنی ، مشکلی ایجاد نمی کند.این تست به منظور بررسی سابقه تماس و بیماری وبررسی وجود  ازدیاد حساسیت در مقابل باسیل سل بکار می رود.

علت استفاده از اين آزمايش:

 تشخيص عفونت سل <تی بی>نهفته در فردی است که ممکن است در معرض شخصی مبتلا به سل <تی بی>قرار گرفته باشد

 پيش از ايمن سازی با واکسن ب ث ژ

 بعنوان روشی کمکی برای شناسايی بيماری سل <تی بی>فعال. در نتيجه، آزمايش توبرکولين ممکن است بر افرادی انجام شود که: ممکن است با شخصی مبتلا به بيماری سل <تی بی>در تماس بوده باشند

 از گروه های در خطر بالای ابتلا به سل <تی بی>باشند

 از کشورهايی که بيماری سل <تی بی>در آنها شايع است مهاجرت کرده باشند

  بواسطه کارشان در معرض ابتلا به بيماری قرار دارند، نظير متخصصين مراقبت های بهداشتی

 به کشوری سفر خواهند کرد که بيماری سل <تی بی>در آن شايع است

 برای مدت قابل توجهی به کشور/کشورهايی سفر خواهند کرد که خطر ابتلا به سل <تی بی>در آنها بالا است

 برای مدت قابل توجهی در کشوری که خطر ابتلای به سل <تی بی>در آن بالا است بوده اند.

 

روش انجام تست PPDیا تست Mantoux

Protein Derivetive)         (PPD= Purified

 

 روش انجام تست:

1-محل انجام تست : قسمت قدامی ساعد است تزریق داخل درم  انجام می شود. از تزریق در مناطقی از پوست که زخم ، اگزما ، سوختگی دارد خودداری کنید.

* از تزریق زیر پوست یا داخل ورید یا داخل عضله و روی بازو جدا" خودداری نمایید*

2-ابتدا  پوست را  با  الکل ضدعفونی نمایید.صبر کنید تاالکل کاملا خشک شود ( در غیر این صورت  باعث ایجاد مثبت کاذب در تست  می شود) .

3- ویال حاوی PPD را چند بار به آرامی با سر و ته کردن مخلوط کنید و پس از ضدعفونی سر  ویال و خشک شدن آن ،کمی بیش از   0.1 mL ازمحلول را به  داخل  سرنگ انسولین بکشید( به تاریخ انقضا روی ویال PPD توجه نمایید. )

4- در حالی که سر سوزن به سمت بالا قرار دارد، دقیقا 0.1 mL از  محلول را داخل درم تزریق کنید.اگر تزریق صحیح انجام گردد، یک برجستگی به قطر 0.5 تا 1.0 cm در محل تزریق ایجاد می شود.ممکن است پس از خروج سرنگ یک قطره خون خارج شود که مشکلی ایجاد نمی کند . قطره خون را به آرامی و بدون فشار  با یک پنبه یا گاز  خشک و استریل  پاک کنید . 

5- دورمحل تزریق را با خودکار مشخص نموده وتاریخ انجام تست را بنویسید. 

6- اگر در انجام تست مشکلی پیش آمد مانند نشت زیاد مایع از محل تزریق و ... ، می توان بلافاصله ( فقط در همان روز) تست را به طور صحیح در ساعد دیگر بیمار تکرار کرد.

7 -   48 تا 72 ساعت بعد  باید نتیجه تست را بخوانید .

کنتراندیکاسیونها :

در کسانی که واکنش شدید به تست قبلی نشان داده اند.

افرادی که سل فعال دارند.

در افراد با تب بالا یا عفونت شدید مانند سرخک و آبله مرغان و واکسیناسیون جدید MMR در یک ماه گذشته ممکن است واکنش منفی کاذب دیده شود.

*انجام  تست PPD در خانمهای حامله و افراد دارای نقص ایمنی و افراد مبتلا به AIDS اشکالی ندارد.

 

چه توصیه هایی به بیمار می کنید؟

1- بیمارباید  48 تا 72 ساعت بعد ،جهت خواندن نتیجه تست مراجعه نماید.

2-  بیمار از دستکاری و خاراندن محل تزریق ، کشیدن لیف  و کیسه روی محل تزریق  خودداری کند.

 3- روی محل تزریق را نباید پانسمان کند و از استعمال انواع پواد و کرم ها در محل تست ، خودداری نماید.

 4- شستشو با آب و وضو گرفتن  اشکالی ندارد .

 

نحوه خواندن و گزارش نتیجه تست PPD :

نتیجه 48 تا 72 ساعت بعد خوانده میشود.

میزان سفتی(Induration) ایجاد شده در محل تزریق بر حسب میلی متر اندازه گیری می شود. 

قطر سفتی ایجاد شده در محل تست رادر جهت افقی(در جهت عمود بر طول ساعد )با یک خودکار مشخص و با خط کش میلی متری اندازه گیری کنید.همانطور که ذکر شد قطر سفتی را اندازه بگیرید نه  قطر قرمزی

 نتیجه را به صورت  مثبت یا منفی Negative ,Positive

          گزارش نکنید. بلکه مقدار سفتی یا induration را بر حسب میلی متر بنویسید . اگر هیچگونه سفتی ایجاد نشده بود بنویسید: "Zero mm"      

ممکن در موارد نادر، واکنش شدید به صورت تاول یا نکروز یا واکنش حساسیت سیستمیک ایجاد شود . که باید در گزارش ذکر شود. (ulceration, necrosis, vesiculation)

اگر بیمار در موعد مقرر مراجعه نکرد یا دیر مراجعه کرد باید گزارش شود : "Not read"

اگر بیمار  دیر مراجعه کرد،مثلا بیش از 10 روز از تست اول ، می توان  دوباره تست را   تکرار کرد ولی باید در ساعد  دست دیگر یادر صورتی که امکان پذیر نبود ،در همان دست   حداقل با  10-5  سانتیمتر فاصله از محل تست اول انجام شود.

مثبت کاذب:

عفونت با سایر مایکوپلاسماها.

واکسیناسیون قبلی   BCG

متد غلط انجام تست

تفسیر اشتباه جواب تست

ویال حاوی PPD اشتباه باشد.

منفی کاذب:

تضعیف سیستم ایمنی مانند شیمی درمانی ، مصرف کورتیکو استروئید

عفونت جدید با TB (کمتر از 8 تا 10 هفته)

عفونت قدیمی TB (سالها قبل)

سن خیلی پایین (کودکان کمتر از 6 هفتگی)

واکسیناسیون با ویروسهای زنده مانند سرخک و MMR در یک ماه گذشته

عفونتهای ویروسی مانند  سرخک و آبله مرغان در یک ماه گذشته

متد غلط انجام تست

تفسیر اشتباه جواب تست

تاریخ ویال حاوی PPD گذشته باشد.

 

References: CDC,MMWR,june, o9,2000/49(RR06)

 

 

محمدجواد بازدید : 394 چهارشنبه 12 مهر 1396 نظرات (0)

سمپلر

سمپلر یا میکروپیپت ها ابزار آزمایشگاهی ضروری هستند که به منظور توزیع کردن حجم های اندازه گیری شده از مایعات استفاده می شوند . سمپلر ها اکثرا به واسطه ی ایجاد یک خلاء اندک در بالای محفظه ای که مایع را نگاه می دارد عمل می کنند و به صورت گزینشی این خلاء را برای بالا کشیدن و رها سازی مایع ( توزیع ) طبق یک حجم مطلوب ، آزاد می کنندسمپلر هایی که بین 1 و 1000 میکرو مول را توزیع می کنند سمپلر نام دارند ، در حالی که سمپلر ها حجم بیشتری را توزیع می کنند . سمپلر ها امکان جا به جایی دقیق و استریل مایع را فراهم می کنند.

انواع سمپلر:

1.      سمپلر مولتی کانال

2.      سمپلر تک کاناله

3.      سمپلر الکترونیکی

سمپلر مولتی کانال

سمپلر مولتی کانال به شکل جادویی انتقال مقادیر اندک مایع را به شکل دقیق انجام می دهد و دستگاهی با چندین راس ، معمولا 8 تا 12 عدد ، است . با استفاده از چنین سمپلرهایی، به سرعت پر کردن یک میکروپلیت 96 ، 384 ، یا 1536 خانه ای امکان پذیر است که ممکن است حاوی نمونه هایی برای کاربرد هایی نظیر بررسی دارو یا سنجش های آنزیمی باشد . نظیر یک سمپلر معمولی ، سمپلر های مولتی کانال برای حجم های خاصی از یک چند میکرو لیتر گرفته تا چند صد میکرو لیتر کالیبره می شوند . در انتخاب یک سمپلر مولتی کانال مهم است حجمی با اندازه ی درست برای کار خود انتخاب کنید تا به دقیق ترین شکل ممکن مایعات را انتقال دهید .

سمپلر تک کاناله

 سمپلر های تک کاناله معمولا بین 0 تا 2500 میکرو لیتر از مایع را توزیع می کنند ، و به دو شکل موجود هستند : حجم ثابت یا حجم متغیر . سمپلر های حجم متغیر دارای انعطاف پذیری تغییر حجم های مورد نیاز بر طبق یک ارزیابی خاص هستند . یک مجموعه از سمپلر های قابل تنظیم که طیفی از 0 تا 1000 میکرو لیتر را تحت پوشش قرار می دهند برای اکثر کار ها کافی هستند . سمپلر های حجم ثابت نمی توانند از حجم اختصاص یافته به آن ها تغییری داشته باشند . این امر مانع بروز خطا در آزاد سازی حجم نادرست می شود . ویژگی هایی که باید در سمپلر های تک کاناله به دنبال آن بود شامل معتبر سازی ، آلودگی زدایی و کالیبراسیون ساده و سازگاری با نوک سمپلر های موجود در بازار  می شود .یکی دیگر از مریت هایی که سمپلرهای حجم ثابت دارند این است که عموما در روند کالیبراسیون توسط مراکز و آزمایشگاههای کالیبراسیون، سمپلرهای متغییر در صورت خطی نبودن میزان حجم برداشتی در حجم های مختلف موفق به اخذ گواهی کالیبراسیون نمی شوند در صورتی که در مورد سمپلرهای حجم ثابت این مشکل بوجود نمی اید.

برای انجام کار های روزمره با سمپلر ، یک سمپلر تک کاناله ی استاندارد جوابگوی نیاز های شما در رابطه با جا به جایی مایع است . ولی اگر شدت کار شما با میکروپلیت ها زیاد است ، یک سمپلر مولتی کانال را نیز مد نظر داشته باشید .

سمپلرالکترونیکی

سمپلر های الکترونیکی جایگزین های ارگونومیک عالی برای سمپلر های دستی هستند و راهی عالی به منظور افزایش توان عملیاتی نمونه بدون یک ربات می باشند . سمپلر های الکترونیکی اغلب اوقات در اختیار کاربر امکان ایجاد برنامه های سفارشی در دستگاه را می دهند تا میکرو پیپت طبق شرایط متنوع مورد نیاز تغییر یابد . نظیر میکروپیسمپلر پت های دستی ، سمپلر های الکترونیکی به شکل های مختلف از جمله تک کاناله یا چند کانالی ، 96 خانه یا 364 خانه وجود دارند .

سمپلر ثابت در مقایسه با سمپلر متغیر

آزمایشگاه هایی که یک کار را دوباره و دوباره انجام می دهند باید استفاده از سمپلر های ثابت را مد نظر داشته باشند . نکته ی مثبت ماجرا این است که ، مدل های دستی حجم ثابت به طور کلی دقیق ترین سمپلر هایی هستند که می توانید بخرید ( حقیقت جالب این است که سمپلر های متغیر همیشه در طیف حجم بالا دقیق ترین هستند یعنی یک سمپلر 10 تا 100 میکرو لیتری به نسبت سمپلر 100 تا 1000 میکرو لیتری با دقت 100 میکرو لیتر بیشتر مایع را توزیع خواهد خواهد کرد . ولی هیچ کدام از نظر تداوم دقت به خوبی مدل ثابت نیستند.

از طرف دیگر ، سمپلر های ثابت یقینا به معنای داشتن حجم ثابت هستند و به احتمال قریب به یقین شما به یک سمپلر متغیر نیز نیاز خواهید داشت . به علاوه ، هر حجمی را نمی توان به سهولت خواند . کمپانی های زیادی هستند که سمپلرهایی در حجم های ثابت 5. 10. 20. 25. 50. 100. 200. 500 و 1000 را تولید می کنند ولی هیچ کمپانی سمپلر با حجم ثابت 8.5 را تولید نمیکند.

نوک سمپلر:

لازم به یاداوری است که چهار اندازه استاندارد نوک سمپلر برای اندازه گیری حجم های مختلف به وجود امده است.
P10:
برای حجم های 0.5 تا 10 و به رنگ سفید
P20:
در حجم های 2 تا 20، به رنگ زرد
P200:
در حجم های 20 تا 200، به رنگ زرد
P1000:
در حجم های 200 تا 1000، به رنگ آبی
 لازم به ذکر است کمپانی برند آلمان پیشرو در ساخت و تولید انواع سمپلر نوک سمپلرهایی در اندازه های متفاوت از آنچه در بالا بیان شد تولید میکند که شامل نوک سمپلرهایی برای حجم های 300-5 ،  1250 50 ، 5-0.5 میکرولیتر و 10-1 میکرولیتر که همگی این نوک سمپلرها بدون رنگ می باشند

مکانیسم عمل و اجزا سمپلرها :

سمپلر ها عمل جابجایی هوا را به کمک پیستون انجام می دهند، خلائی که در ستون عمودی فلزی و یا سرامیکی و در محفظه ای که هیچ هوایی نمی تواند به آن نفوذ کند، ایجاد می شود. همانطور که پیستون به سمت بالا حرکت می کند، فشاری که پیستون وارد میکند، منجر به ایجاد خلا در فضای خالی پیستون خواهد شد. مایع اطراف سر پیپت به داخل این فضای خلا وارد می شود و در نهایت و در زمان نیاز، آزاد خواهد شد. این دسته از پیپت ها قادر به برداشت اندازه های دقیق هستند. با این حال، از آنجایی که این سمپلر ها، هوا را جابجا می کنند، میزان خلی کمی خطا به واسطه نوع ماده جابجا شده وجود دارد، چرا که همواره تغییراتی در محیط مورد نظر رخ می دهد، به ویژه با تغییر دمای محیط و تکنیک های مورد استفاده، بی دقتی در اندازه گیری ایجاد خواهد شد.
به همین دلیل است که این دسته از سمپلر ها باید به دقت مورد استفاده قرار بگیرند، نگهداری شوند و کالیبره شوند و استفاده کنندگان باید آموزش دقیقی برای نحوه استفاده از این دستگاه ها ببینند

اجزا سازنده سمپلرها

 

اجزا سمپلر
شکل بالا اجزای سازنده دستگاه را نشان داده است که در زیر نام آنها آورده شده است

Plunger button (شاسی برداشت و تخلیه)

Plunger rod

Tip ejector mechanism (مکانیسم اوت نوک سمپلر)

Friction ring (پیچ تنظیم حجم)

Micrometer (تنطیم کننده حجم)

Digital volume indicator (نمایش دهنده حجم)
و اجزای سازنده پیستون شامل:
Piston
پیستون
Springs
سیلندر
Seel, O-ring
سیل
Shaft coupling
غلاف شفت
Tip ejector
اوت کننده نوک سمپلر
Shaft
شفت
سمپلرها ها از جهت طراحی، وزن، نیروی فشارنده پیستون، و دقت اندازه گیری با همدیگر تفاوت می کنند. وابسته به بودجه و ترجیح مشتری، انواع مختلفی از سمپلرها ها در بازار تجهیزات آزمایشگاهی موجود است.

کمپانی های معروف تولید کننده سمپلر

انواع برندهای سمپلر ها شامل برند (Brand)، گیلسون (Gilson)، ارگو وان (ErgoOne)، اپندورف (Eppendorf)، هامیلتون (Hamilton)، راینین (Rainin)، دروموند (Drummond)، اکسفورد (Oxford)، هیرشمن (Hirschmann)، بایوهیت (Biohit)، لب نت (Labnet)، نیچیرو (Nichiryo)، سوکورکس (Socorex)، کورنینگ (Corning)، ویستالب (VistaLab)، ترمو (Thermo)، جنکانس (Jencons)، ورتکس (Vertex)، هندی پت (Handypett)، میکرولیت (Microlit) و پریسیسکس (Pricisexx) و لبترون (Labtron)   است.

برخی نکات درباره سمپلرها

·        سمپلرها، برای انتقال حجم اندک مایعات در آزمایشگاه های شیمی و زیست شناسی مورد استفاده قرار می گیرند.

·        فشار پیستونی که در بالای سمپلر تعبیه شده است، منجر به کشیده شدن مایع به سر میکروپیت می شود. و اگر دوباره بر سر سمپلر فشار وارد کنیم، مایع ذخیره شده، میتواند از سمپلر خارج شود.

·        می دانیم دو دسته از سمپلر ها وجود دارند: سمپلر های ثابتی که تنها حجم مشخصی را می توانند انتقال دهند و سمپلر های قابل تنظیم که می توانند حجم های مختلفی را انتقال دهند و به همین دلیل دارای تکمه گرد دیگری در کنار پیستون بالایی سمپلر هستند.
بسیاری از سمپلر های مدرن و پیشرفته امروزی دارا صفحه دیجیتالی نمایشی در کناره سمپلر هستند که اشاره به میزان حجم برداشته شده مایع می کند و به این ترتیب، میتوان حجم مایع برداشته شده را کنترل کرد.

·        علاوه بر آن، سمپلر ها دارای سرهای قابل تعویضی هستند که بعد از استفاده می توان با فشار پیستون آنها را از سر سمپلر جدا کرد و سر سمپلر دیگری به آن اتصال داد. سر سمپلرها، به واسطه رنگ های متنوع کد بندی شده اند. بدین معنی که هر رنگی میزان مشخصی از حجم ها را انتقال می دهد

·        سمپلر ها به واسطه خلا ایجاد شده در ناحیه پیستون سمپلر که قادر به جابجایی هوا هستند، عمل می کنند. زمانی که با فشار پیستون، جابجایی هوا و ایجاد خلا، مایع مورد نظر به درون پیستون کشیده می شود، مایع را می توان به مکان و مایع مورد نظر انتقال داد.

·        اگرچه سمپلر ها دستگاه های دقیق اندازه گیری مایعات هستند، اما بسته به دما و تکنیک های مورد استفاده، اندازه گیری مایعات می تواند تا حدی از دقیق بودن خارج شود. سازنده های تجهیزات، به استفاده کنندگان توصیه می کنند که هر شش ماه یکبار، سمپلر ها را کالییبره کنند.

·        بدون توجه به برند و یا قیمت پیپت ها، توصیه می شود که هر شش ماه یکبار، کالیبراسیون سمپلر ها صورت گیرد. البته این شرایط مربوط به زمانی است که به طور مرتب از دستگاه استفاده شود.

·        ضربه به سمپلر مي‌تواند اين وسيله را از كاليبراسيون خارجنمايد.
باانتخاب سر سمپلر مناسب، حجم محلول برداشتي بايد در حدي باشد كه مايع وارد قسمت‌هايداخلي نگردد.

·        هنگام تخلیه مایع نیز به جدار ظرف نزدیک کرده و پیستون آن تا مرحله دوم فشرده میشود تا تخلیه کامل صورت گیرد. هنگام تخلیه محلول پس از توقف اول (پایین آوردن دکمه کنترل تا مرحله اول) باید کمی تأمل کرد (۳-۱ ثانیه) و سپس دکمه را تا توقف دوم پایین آورد.

·         درصورت مكش محلول‌هاي اسيدي و ساير مواد با خاصيت خورندگي بايد بخش نگهدارنده نوكسمپلر (Tip-holder) بازشده و پيستون و حلقه پلاستيكي (O-ring) بخوبي با آب مقطر شسته شود

·        هرگزنبايد سمپلر حاوي محلول به پهلو روي ميز گذاشته شود.

·        هرگزنبايد سمپلرهاي متغير را بر روي حجمي خارج از محدوده حجم ادعائي آن تنظيم كرد

·        كليه قسمت‌هاي خارجي اغلب سمپلرها را مي‌توان با محلول صابون تميز كرد و پس از آب كشي با آب مقطر در دماي اتاق خشك نمود.

·        براي ضدعفوني كردن، محلول 60% ايزوپروپانل توصيه مي‌شود. (انواعي نيز قابل اتوكلاوكردن هستند كه آنها را در اتوكلاو استريل مي‌نمايند.

·        پس از شستشوي سطوح خارجي و تميزكردن بخش نگهدارنده نوك سمپلر Tipholder (كه به كمك ميله همراه يا با سو آب آغشته به اتانل 70 درجه انجام مي‌گيرد) بايد پيستون با مقدار كمي از روغن همراه سمپلر، كه اغلب، Silicone grease مي‌باشد، روغن‌كاري شود.براي تميز كردن قسمتهاي داخلي سمپلر بايد به راهنماي همراه سمپلر مراجعه شود.

·        سمپلر پس از استفاده در حجم بالا تنطیم شود. تا در نوبت استفاده بعدی به حجم دلخواه تنطیم شود. دلیل این امر این است که هنگامی که سمپلر از حجم پایین به حجم بالا تغییر حجم پیدا میکند میزان حجم برداشتی مقدار خیلی کمی کمتر از حجم تنطیمی است. برخی منابع توصیه می کنند برای تغییر حجم از حجم کم به حجم زیاد بهتر است ابتدا در حجم بالاتر از حجم مورد نظر تنظیم یکبار و سپس به حجم مورد نظر تغییر حجم انجام شود.

برخی اشکالات هنگام کار با سمپلر

 لیست خطا هنگام کار با سمپلر

                نکاتی در رابطه با خرید سمپلر

کمپانی های مختلفی سمپلرها با حجم های متفاوتی را تولید می کنند اولین نکنه در رابطه با خرید سمپلر نوع کاربرد آن در آزمایشگاه یا مرکز دارد. تولید کنندگان سمپلر دفترچه راهنمایی به همراه محصول ارائه می دهند که درآن مشخصات کلی محصول به علاوه جدول فنی شامل دقت و صحت و همچنین رزولوشن سمپلر (کمترین حجم قابل تنظیم ) وجود دارد. بر اساس استاندارد (SOP) مربوط به سمپلرها، سمپلرهای  حجم های مختلف اجازه داشتن حداکثر دقت و صحت مشخصی هستند. و ما می توانیم با توجه به دقت مورد نیاز در انجام ازمایشات و دقت و صحت ذکر شده برای هر یک از سمپلرهای کمپانی های مختلف اقدام به خرید سمپلر کنیم. ذکر این نکته ضروریست عموما دقت و صحت ذکر شده در دفترچه راهنما محصول عوما بیشتر از حد استاندارد ذکر شده در استاندارد سمپلرها است و ملاک انتخاب نمی تواند مقایسه این دو باشد.

سمپلرها جزو وسایل حساس و طریف ازمایشگاه به حساب می ایند و نیازمند سرویس مداوم هستند و امکان فرسودگی و خرابی بعضی قطعات زیاد است. با توجه به قیمت سمپلرها پیشنهاد میشود از برندهایی خریداری شود که خدمات پس از فروش محصول آنها در ایران وجود دارد. چه بسا با تعویض و تعمیر بعضی از قطعات امکان استفاده طولانی تر محصول وجود داشته باشد.

آزمایشگاه هایی که یک کار را دوباره و دوباره انجام می دهند باید استفاده از سمپلر های ثابت را مد نظر داشته باشند . نکته ی مثبت ماجرا این است که ، مدل های دستی حجم ثابت به طور کلی دقیق ترین سمپلر هایی هستند که می توانید بخرید ( حقیقت جالب این است که سمپلر های متغیر همیشه در طیف حجم بالا دقیق ترین هستند یعنی یک سمپلر 10 تا 100 میکرو لیتری به نسبت سمپلر 100 تا 1000 میکرو لیتری با دقت 100 میکرو لیتر بیشتر مایع را توزیع خواهد خواهد کرد . ولی هیچ کدام از نظر تداوم دقت به خوبی مدل ثابت نیستند. پس از فروش محصول آنها در ایران وجود دارد. چه بسا با تعویض و تعمیر بعضی از قطعات امکان استفاده طولانی تر محصول وجود داشته باشد.

آزمایشگاه هایی که یک کار را دوباره و دوباره انجام می دهند باید استفاده از سمپلر های ثابت را مد نظر داشته باشند . نکته ی مثبت ماجرا این است که ، مدل های دستی حجم ثابت به طور کلی دقیق ترین سمپلر هایی هستند که می توانید بخرید ( حقیقت جالب این است که سمپلر های متغیر همیشه در طیف حجم بالا دقیق ترین هستند یعنی یک سمپلر 10 تا 100 میکرو لیتری به نسبت سمپلر 100 تا 1000 میکرو لیتری با دقت 100 میکرو لیتر بیشتر مایع را توزیع خواهد خواهد کرد . ولی هیچ کدام از نظر تداوم دقت به خوبی مدل ثابت نیستند.

محمدجواد بازدید : 199 سه شنبه 11 مهر 1396 نظرات (0)

 

راهنماي انجام آزمايش

تستCAMP

1-  هدف :

 شناسايي و افتراق استرپتوكوك گروه B ( آگالاكتيه ) از ساير استرپتوكوكها

2-  اساس آزمايش:

استرپتوكوك گروه B پروتئين خارج سلولي به نام CAMP factor  ترشح مي نمايد كه با بتا ليزين استافیلوکوک ارئوس بصوررت سينرژيك عمل نموده وسبب افزايش ليز گلبول هاي قرمز خون مي شود.

-        حساسيت اين تست بسيار بالا است و حتي سويه هاي بدون هموليز استرپتوكوك گروه B  (در11 %  موارد )، CAMP مثبت مي باشند.

3-  نمونه اوليه :

 - كشت تازه ميكروبي ( 24-18 ساعته )

4- مواد و ابزار لازم :

-       پليت بلاد آگار حاوي 5% خون گوسفند

-       استاف اورئوس بتا هموليتيك ATCC (25923 ) يا استاف اورئوس بتا هموليتيك جدا شده از بيمار

5-  روش انجام كار  :

-       ابتدا در وسط پليت بلادآگار يك خط مستقيم از استاف اورئوس مولد بتا ليزين راكشت مي دهيم.

-       سپس استرپتوكوك مورد نظر را عمود بر خط كشت استاف ارئوس كشت داده بطوريكه اين دو با هم برخورد و تداخل نكنند. (مي توان چند ميكروار گانيسم را به فاصله 4-3ميليمتر كشت داد.)

-       پليت را به مدت 24-18 ساعت در اتوو C 350 در حضور O2 انكوبه مي نماييم.

-       مشاهده هموليز بتا، شبيه نوك فلش، در محلی که  دوسويه استاف اورئوس و سويه مشكوك به هم نزديک می شوند، نشان دهنده تشديد هموليز بتا و تست CAMP مثبت  است.

6-تداخلات :

اگر پليت تست در كندل جار يا اتو CO2 و يا در شرايط بي هوازي انكوبه شود بعضي از استرپتوكوك هاي گروه A ايجاد واكنش CAMP مثبت مي كنند، بنابراين پليت تست، بايد حتماً در حضور O2اتوو گذاري شود.

7-  برنامه  QC  :

سويه كنترل مثبت  : استرپتوكوك گروه B

سويه كنترل منفي  : استرپتوكوك گروه A واسترپتوكوك Bovis

منبع : آزمایشگاه مرجع سلامت  كد:W-LM23/00

 

محمدجواد بازدید : 97 دوشنبه 10 مهر 1396 نظرات (0)

یزو چیست؟ 

سازمان بین‌المللی استاندارد ISO  (International Organization for  Standardization)که مقر آن در ژنو می‌باشد در ۲۴ فوریه ۱۹۴۷ به منظور یکپارچه کردن تدوین استاندارد در سراسر جهان ایجاد تسهیلات در تجارت بین‌المللی حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده و توسعه همکاریهای علمی تکنولوژیکی اقتصادی و با عضویت ۲۵ کشور به فعالیت خود ادامه داد. به دنبال پیوستن تدریجی سایر کشورهای جهان این سازمان در حال حاضر دارای ۱۳۲ عضو شامل ۹۰ عضو اصلی ۳۴ عضو مکاتبه‌ای و ۸ عضو مشترک می‌باشد که موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از جمله اعضای اصلی آن بوده و با فعالیت در کمیته‌های فنی ایزو در تدوین استانداردهای بین‌المللی مشارکت داشته و دارد. این استاندرادها که تعداد آنها در حال حاضر ۱۱۹۵۰ مورد می‌باشد توسط ۲۸۵۶ کمیته و زیرکمیته و بیش از سی‌هزار کارشناس تدوین گردیده‌اند. کمیته‌های فنی که متشکل از اعضای فعال (P-MEMBER) و اعضای ناظر (O-MEMBER) می‌باشند وظیفه دارند موضوعاتی را که تدوین استاندارد آنها ضروری به نظر می‌رسد بررسی و مطرح نمایند. پس از موافقت اعضا با موضوع پیشنهادی مدارک علمی و فنی مربوط (COMMITTEE DRAFT) تهیه و بین اعضاء (از جمله ایران) توزیع می‌گردند که پس از انجام اصلاحات لازم به صورت پیش‌نویس استاندارد بین‌المللی (DRAFT INTERNATIONAL STANDARD) در می‌آیند.

استانداردهای مفید و مشهور توسط سازمان جهانی استاندارد تدوین شده است که مهمترین آنها عبارتند از :

استاندارد ایزو ۹۰۰۰ :استاندارد کیفیت محصول
استاندارد ایزو ۱۴۰۰۰ : استاندارد کیفیت محیط زیست
استاندارد ایزو ۱۶۹۴۹ : استاندارد تضمین کیفیت صنایع خودرو سازی
استاندارد ایزو ۱۷۷۹۹ : استاندارد مدیریت امنیت اطلاعات
استاندارد OHSAS 18000 : استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت کار
در این جا به معرفی تعدادی از این استانداردها می پردازیم:
• IMS سیستم مدیریت یکپارچه
• OHSAS 1001 : 2007 استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی
• ISO 9001 : 2008 استاندارد سیستم مدیریت کیفیت
• ISO14001:2004 استاندارد سیستم مدیریت محیط زیست
• ISO 10002 : 2004 استاندارد سیستم رضایت مندی مشتریان
• ISO 22000 : 2005 استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت مواد غذایی
• ISO 13485:2003 استاندارد سیستم مدیریت تجهیزات پزشکی
• ISO/ TS 16949:2009 استاندارد سیستم مدیریت صنایع خودرو سازی
• ISO 17025:2005 استاندارد سیستم مدیریت آزمایشگاه
• ISO / TS 29001:2010 استاندارد سیستم مدیریت صنایع نفت,گاز و پتروشیمی
• ISO 27001:2005 استاندارد سیستم مدیریت امنیت اطلاعات
• ISO 10006 : 2003 استاندارد مدیریت کیفیت در پروژه‌ها
• ISO 17020:1998 استاندارد سیستم مدیریت صلاحیت سازمانهای بازرسی
• ISO 50001:2011 استاندارد سیستم مدیریت انرژی
• ISO 10015:1999 استاندارد سیستم مدیریت کیفیت آموزش
• ISO 15189 : 2007 استاندارد خدمات آزمایشگاه تشخیص طبی
• ISO 1765 : 1986 استاندارد فرش ماشینی
• ISO 12944-5 : 2007 استاندارد رنگ و روغن جلا
• ISO 12647 : 2004 استاندارد صنعت چاپ
• ISO 3632:2011 استاندارد زعفران و ادویه
• ISO 16050:2003 استاندارد آجیل و خشکبار
• ISO 6820:1985 استاندارد نان
• ISO 9202:1991 استاندارد جواهرات, طلا و نقره
• ISO8561 – IEC 60335-1 استاندارد تولید انواع یخچال و فریزر خانگی
• HACCP استاندارد آمریکایی سلامت غذا
• Halal تطابق مواد غذایی با الزامات قوانین اسلامی
• CE استاندارد محصول در اروپا , تطابق محصول با الزامات اتحادیه اروپا
• EFOM گواهینامه تعالی سازمانی
• E-Mark استاندارد وسایل نقلیه در اروپا
• HSE-MS سیستم مدیریت ایمنی بهداشت محیط زیست
• QS 9000 استاندارد سیستم مدیریت کیفیت در صنایع خودروسازی
• GMP عملکرد خوب در تولید
• GDP عملکرد خوب در توزیع و پخش
• GLP عملکرد خوب آزمایشگاهی
• Global GAP استاندارد محصولات باغی و کشاورزی
• SA 8000 مدیریت حفظ حقوق کارکنان و تولید کالا طبق مسائل اجتماعی و اخلاقی
• DIN EN 676:2008 استاندارد مشعل‌های گازسوز
• EN 9100 استاندارد مدیریت هوا فضا
۵S استاندارد آراستگی سازمان
۶ Sigma استاندارد سیستم توسعه و گسترش متدهای مدیریتی و تحول سازمانی
• COC – Certificate of Conformity گواهینامه انطباق با استانداردهای بین المللی

 

 

محمدجواد بازدید : 147 دوشنبه 10 مهر 1396 نظرات (0)

يشگفتار:
پيشينه هاي تاريخي و آثار موجود در موزه هاحكايت از اين واقعيت دارد كه كيفيت مطلوب كالا و انجام صحيح خدمت از زمان آشنايي انسان با كميت و خواص اشياء همراه او بوده است.
زماني كه توليد با استفاده از ابزارهاي سنتي انجام مي گرفت، تعيين كيفيت و تشخيص آن كار چندان مشكلي نبود، پي بردن به كيفيت توليد و خدمت با استفاده از حواس پنج گانه ميسر بود، اما با پيشرفت علوم، فن آوري افزايش جمعيت و بالا رفتن مصرف، ضرورت توليد انبوه و در نتيجه جايگزين شدن ماشين به جاي انسان و ابزار دستي ،ديگر سنجش كيفيت با استفاده از حواس پنج گانه و بدون آزمايشگاه و ابزار و توانايي هاي فني امكانپذير نبود.
توجه به كيفيت كالا و خدمات ضرورت، ايجاد و تاسيس چنين سازماني را اثبات نمود.

تاريخچه:
استاندارد كردن پديدة جديدي نيست و از دير زمان در زندگي بشر وجود داشته است. استاندارد كردن نيز مانند بسياري از پديده هاي طبيعي شناخت و برداشتي است كه انسان از محيط پيرامون خود دارد.
اين امر در ابتدا به صورت نا خوداگاه تحقّق يافته است. براي مثال در تاريخ پيدايش سيستم شمارش دهدهي كه هم اكنون نيز مورد استفاده قرار مي گيرد و به گذشته بسيار دور باز ميگردد و در واقع الگويي است از تعداد انگشتان دو دست انسان. همينگونه استاندارد كردن تقويم و تعداد روزهاي ماه در سال رومي كه توسط ژوليوس سزار در سال 46 قبل از ميلاد مسيح انجام شده است.
در ايران در زمان داريوش اول پادشاه هخامنشي و زنه هاي استاندارد شده اي بر اساس واحدي كه ((كرشه)) ناميده مي شد و وزن هر كرشه معادل3/83 گرم بود. وزنه اي كه از آن زمان باقي مانده و هم اكنون در ايران موجود است معادل 120 كرشه مي باشد.تاريخچه اي از استاندارد در ايران :

فهرست استاندارد هاي ملي ايران اخرين بار در سال 1371منتشرگرديد وحاوي 3238عنوان استاندارد بود كه با گذشت چهار سال تعدادي از انها باطل و برخي ديگر تجديد نظر ويا تجديد چاپ گرديد وبيش از 600استاندارد به ان افزوده شده است
تاريخچه موسسه استاندارد در ايران :
گذشته از پيشينهء تاريخي غير مدون استاندارد ها درايران اولين تشكيلات موسسهءاستاندارد وتحقيقات صنعتي ايران با تصويب قانون اوزان ومقياس ها در سال 1304شمسي مطرح ميشود.
بعد ها درسال 1332به لحاظ ضرورت تعيين ويژگي ها و نظارت در كيفيت كالاهاي صادراتي و وارداتي ايجاد يك تشكيلات رسمي مورد توجه قرار گرفته و هستهء اوليهء تشكيلات سازماني موسسهء استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به صورت اداره اي در وزارت بازرگاني وقت شكل مي گيرد.در سال 1339با تصويب قانون تاسيس موسسهء استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به صورت اداره اي در وزارت بازرگاني وقت شكل مي گيرد .
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران علاوه برعضويت در سازمان بين المللي استاندارد iso سازمان بين المللي اندازه شناسي قانوني oim وانجمن جهاني سازمان هاي تحقيقاتي صنعتي و تكنولوژيكي waitro باسازمان هاي بين المللي زير همكاري دارد:
ieg كمسيون بين المللي الكتروتكنيك .
bipmعهدنامهء مصر راجع به دفتر بين المللي اوزان ومقياس ها .

استاندارد چيست؟
استاندارد در لغت به معني نظم ، قائده و قانون و مفاهيمي از اين قبيل است. اما معني آن در ارتباط با مؤسسة استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران كه مسئوليت قانوني تهيه و تدوين استانداردهاي ملي را عهده دار مي باشد عبارت است از:
تعين و تدوين ويژگيهاي لازم در توليد يك فرآورده و انجام يك فرصت

اهداف استاندارد:
با توجه به گسترش روزافزون استاندارد و پيشرفتهاي عظيمي كه در اين زمينه طي سالهاي اخير حاصل شده شمردن اهداف استاندارد نياز به بررسي بيشتري دارد.
در اين خصوص كميته ي ثابتي بررسي اصول استاندارد كردن((استاكو))وابسته به شوراي سازمان بين المللي استاندارد اهداف تخصصي استاندارد كردن را چنين شرح نموده است:
صرفه جويي كلي در مصرف نيروي انساني، مواد، انرژي و نيرو.
-حمايت از مصرف كننده.
-حفظ ايمني و بهداشت محيط زيست.
-ايجاد ارتباط بهتر.

استاندارد مفهومي است كه مي تواند نشانگر انجام و انظباط فعاليتهاي فكري، علمي، فرهنگي جامعه باشد. استاندارد در معناي اعم خود مترادف با نظم است و استاندارد كردن مترادف با تنظيم، و به نظم كشيدن اين عمل بر اصول زير استوار است:
اصل اول:
استاندارد كردن عمل ساده سازي است كه در نتيجه تلاش دسته جمعي و آگاهانه ي اعظاي جامعه به وجود آمده و مستلزم كاهش بسياري از موضوعات است. اين فرايند نه تنها موجب رفع پيچيدگي هاي كنوني مي گردد. بلكه از بروز پيچيدگي هاي زايد آينده نيز جلو گيري مي كند. لازم به ذكر است كه استاندارد كردن با همكاري تمامي افراد ذي نفع و ذي علاقه به موفقيت مي انجامد. لذا تهيه اين استاندارد ها بايد مبتني بر همرايي و موفقيت عمومي باشد و همچنين در اجراي آن تمامي افراد متعهد و كوشا باشند.
اصل دوم:
استاندارد كردن فعاليتتي است اجتماعي و اقتصادي و اين فعاليت بايد با همكاري تمامي افراد بر اساس همرايي و توافق عمومي صورت گيرد.
اصل سوم:
شريك استاندارد به خودي خود ارزشي ندارد مگر اينكه به اجرا در بيايد و اين امر نياز به برنامه ريزي هاي مناسب و فداكاري عده اي براي دستيابي به منافع عمومي دارد.
اصل چهارم:
استاندارد كردن از طريق تهيه ي يك استاندارد، انتخاب و سپس تثبيت آنچه انجام شده است صورت مي گيرد.
اصل پنجم:
استاندارد ها بايد در فواصل زماني معين مورد بازنگري و در صورت لزوم مورد تجديد نظر قرار گيرد. فاصله ي بين تجديد نظرها برحسب موارد خاص مي تواند متغيرباشد.اما اين فاصله نبايد خيلي كوتاه باشد زيرا كه در غير اين صورت استاندارد به عنوان يك سند قابل اتكا و تثبيت شده قلمداد نمي گردد. از طرفي استاندارد نمي تواند براي مدت طولاني بدون تغيير باقي بماند . معمولآ اكثر كشورها يك دوره ي پنج ساله را براي بازنگري و تجديد نظر در نظر مي گيرند.
 
اصل ششم:
هنگامي كه در يك استاندارد كاركرد و يا ويژگيهاي ديگر يك محصول تشكيل مي گردد. بايد جهت تطبيق محصول مورد نظر با ويژگي هاي اشاره شده روشهاي آزمون مربوط نيز در استاندارد تشريح گردد و يا به استانداردهاي ديگري كه اين روشها در آنها موجود است ارجاع داده شود.
اصل هفتم:
لزوم اجباري استانداردهاي ملي بايد به دقت مورد توجه قرار گيرد البته ضرورت اين امر بستگي به درجه ي رشد و قوانين و شرايط اجتماعي و فرهنگي جامعه دارد.

سطح استاندارد:
استانداردها داراي چهار سطح كلي مي باشند كه مي توان آنها را به صورت زير تقسيم بندي نمود:
الف) استاندارد كارخانه اي:
اينگونه استانداردها توسط كارخانجات و به منظور استفاده در همان واحد تدوين مي شوند- گفتني است كه در تدوين استاندارد كارخانه اي تنها بررسي شرايط داخلي كارخانه كافي نيست. بلكه بايد شرايط و عواملي خارجي از قبيل موترد اوليه و منابع تهيه ي آن نوع و چگونگي تهيه ي تجهيزات و ابزارآلات و بازاريابي و رقابت، نياز مشتري و امثال آن مورد توجه قرار گيرد.
از جمله استانداردهاي كارخانه اي مي توان به استانداردهاي كارخانه اي، توشيبا و ناسيونال در ژاپن، بنز در آلمان، اسكانيا در سوئد، كاترپيلار در آمريكا و نظاير آن اشاره كرد.
ب) استاندارد ملي:
اينگونه استانداردها به وسيله ي موسسه ي استاندارد در يك كشور به عنوان يك مقام ذي صلاح براي اين كار تهيه مي شود. در تدوين استانداردها تمامي افراد ذي علاقه و ذي نفع از قبيل توليد كنندگان، مصرف كنندگان، اعضاي مراكز علمي وقي مراكز تجاري، ادارات دولتي و امثال آن شركت دارند.
استانداردهاي ملي با توجه به شرايط مختلفي نظير شرايط اقتصادي، اجتماعي، علمي وقي و نظاير آن تدوين مي شود. از يك نظر مي توان استانداردهاي ملي را تآمين كننده ي  حداقل نيازهاي يك فراورده يا خدمت دانست.
از جمله سازمانهاي تدوين كننده ي استانداردهاي ملي مي توان به موارد زير اشاره كرد:
مؤسسه ي استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران                                                              ISIRI
مؤسسه ي استاندارد انگلستان                                                                             BSI
مؤسسه ي استاندارد آلمان                                                                                   DIM
استانداردهاي ملي از نظير اجرايي به دو دسته ي استانداردهاي اجباري و استانداردهاي تشويقي تقسيم بندي مي شوند.
استانداردهاي اجباري استانداردي هستند كه در رابطه ي مستقيم با ايمني، بهداشت محيط زيست و تجارب خارجي بوده و از نظر اجرا اجباري اعلام مي شوند.
اساسآ در اجراي احياري يا تشويقي استانداردها سه عامل زير نقش دارد:
خصوصيات خود استاندارد
وضعيت و سياست موسسه ي استاندارد.
الگوي اقتصادي كشور.
ج) استاندارد منطقه اي:
عواملي نظير مو قعيت جغرافيايي، فرهنگي، سياست، شكل توليد و موارد مصرف و امثال آن برخي از كشورها را بر آن داشته است تا مشتركآ مبادرت به تدوين استاندارد منطقه اي نمايد. از جمله سازمانهايي كه در امر تدوين استانداردهاي فعاليت دارند عبارتند از:
1- ARSO
2- ASMO
3- CEM
د) استاندارد بين المللي:
امروزه روند رشد صنعت و تجارت و همچنين تحولات علمي و اجتماعي در جهان بهگونه اي است كه كشورها را بيش از پيش به هم وابسته نموده است.
در راستاي اين رشد به منظور هماهنگي و بر قراري ارتباط مسلمآ مشكلات فني بيشماري نيز مطرح مي گردد. در اين خصوص استانداردهاي بين المللي جهت سهولت ارتباط و رفع مشكلات فني نقش بسيار با اهميتي را ايفا مي كنند. 

در راستاي رشد و تكامل بشري جنبه هاي مختلف استاندارد نيز گسترش يافته ومي تواند موضوعات مختلفي را شامل شود .
الف) استاندارد ، اصطلاحات و علايم .
يكي از نياز هاي اساسي در شناخت يك محصول فرايند خدمات و يا حتي يك پديده و موضوع علمي ، آشنايي با واژه ها و اصطلاحات علمي و فني رايج در زمينه ي مورد نظر مي باشد . از اين رو استاندارد كردن واژه ها و اصطلاحات بخش  بسيار مهمي در شناخت موضوع و تبادل اطلاعات بر عهده دارد به ويژه در سطح بين المللي كه اهميت آن بيشتر احساس ميشود .
ب) استاندارد مبنا :
از مهم ترين وظايف استاندارد كردن به ويژه در سطح بين المللي ايجاد يكنواختي است كه استاندارد هاي مبنا در آن نقش اساسي دارند . در حقيقت واژه مبنا حكايت از اين دارد كه اين نوع استانداردها پايه و اساس بسياري از فعاليتهاي محصولات را تشكيل مي دهد . از جمله اين استاندارد ها ميتوان استاندارد يكاي اندازه گيري در سيستم بين المللي يكاها اشاره كرد .
ج) اندازه گيري ويژگيها :
استاندارد ويژگي ها مشخصات استاندارد هايي هستند كه در آن شرح و مختصر يك دسته شرايط كه بايد يك فرآورده و يا يك فعاليت و خدمت داشته باشد آورده شده است .
د) استاندارد آزمون :
استاندارد هاي آزمون استانداردهايي هستند كه نحوه انجام يك آزمون را تشريح مي كنند . براي مثال يكي از آزمايشهاي متداول در تعيين استحكام فلزات آزمون سختي تسهيل امر عرضه و تقاضا و پژوهش و تحقيق بر حسب مبنا ي خاصي به انواع مختلفي طبقه بندي شده است .
ه ) استاندارد درجه بندي  :
استاندارد درجه بندي استانداردي است كه آن ماده يا فراورده براي كيفيت ويژگي هاي آن به دسته هاي مختلفي تقسيم بندي شده است.
ط) استاندارد بسته بندي:
عموماً انگونه استانداردها بخشي از ويژگيهاي يك كالا بوده و در استاندارد مربوط به آنها اشاره مي شود. اما در موردي كه بسته بندي كه و نگهداري شكل مشخص و صنعتي ندارد مي توان جهت حفظ كيفيت در بسته بندي و نگهداري شكل مي توان از استانداردهاي به خصوص استفاده كرد .
ي) استاندارد ايمني:
استانداردي است كه در رابطه با ايمني كار، روشها وا فراد تدوين مي شود .

اطلاعات کاربری
  • فراموشی رمز عبور؟
  • آرشیو
    آمار سایت
  • کل مطالب : 5
  • کل نظرات : 0
  • افراد آنلاین : 1
  • تعداد اعضا : 0
  • آی پی امروز : 2
  • آی پی دیروز : 7
  • بازدید امروز : 4
  • باردید دیروز : 9
  • گوگل امروز : 1
  • گوگل دیروز : 2
  • بازدید هفته : 144
  • بازدید ماه : 87
  • بازدید سال : 2,880
  • بازدید کلی : 57,416